Het verschil tussen RGB, CMYK en PMS-kleuren
Kleuren zijn een belangrijk aspect van je drukwerk, maar niet alle kleuren zijn hetzelfde. Er zijn verschillende kleurcoderingen (soorten kleuren). De belangrijkste kleurcoderingen zijn RGB, CMYK en PMS.
RGB
RGB-kleuren (Rood Groen Blauw) komen voornamelijk voor bij digitale media, zoals je beeldscherm of foto's die je met een digitale camera maakt.
Bij RGB is het uitgangspunt 'licht' geven. Hoe meer licht er geproduceerd wordt, hoe meer kleur er ontstaat. Zonder licht is er geen merkbare kleur, dus is de kleur zwart. Het gemakkelijkste voorbeeld is je beeldscherm. Als dit geen "licht" geeft, is het gewoon zwart. Hoe meer licht je beeldscherm produceert, hoe feller de kleuren. En als het beeldscherm zowel Rood, Groen en Blauw maximaal produceert en die drie kleuren gemengd worden, dan zie je wit.
De kleur wordt dus gevormd door een combinatie van de drie basiskleuren rood, groen en blauw. De hoeveelheid van elke kleur ligt tussen 00 (niets van die kleur) en het hexadecimale FF (alles van die kleur). In totaal kan je dus 16.777.216 kleuren vormen.
Helaas kan RGB niet gedrukt worden bij drukwerken, aangezien papier zelf geen licht produceert. Papier absorbeert en weerkaatst enkel het licht van een andere lichtbron, zoals de zon, je bureaulamp of je beeldscherm. Om kleuren te kunnen drukken moeten ze dus eerst van een lichtgevende kleurencode (RGB) omgezet worden naar kleur absorberende kleurencode (CMYK).
CMYK
CMYK-kleuren zijn opgebouwd uit vier basiskleuren: Cyan (cyaan), Magenta, Yellow (geel) en Key (zwart). Net als bij RGB krijg je kleuren door deze vier basiskleuren te combineren. Een eerste verschil met RGB is dat de ondergrond bij CMYK wit is (bv. het papier). Vandaar dat wij de kleur Key nodig hebben om een echt mooi, diepzwart te kunnen maken. Daarnaast reflecteert en absorbeert papier licht, in tegenstelling tot een beeldscherm dat licht uitzendt. Er wordt dan ook gewerkt met inkten die een deel van het licht absorberen. Enkel het niet-geabsorbeerde licht wordt dus gereflecteerd. Vandaar dat de kleur van het papier zelf ook een heel belangrijke rol speelt in de weergave van de kleuren. De CMYK-kleuren absorberen niet enkel het licht, maar ook de kleur van het papier. Papier met een hoge witheid en gerecycleerd of zalmkleurig papier zullen een identieke foto heel anders weergeven.
In figuur 1 is te zien dat bij RGB de kleuren gecombineerd worden om meer kleuren te bekomen. Bij CMYK wordt enkel de kleur van de inkt doorgelaten en al het andere licht wordt zo goed als volledig geabsorbeerd. Bij RGB werken we dus met lichtbronnen van kleuren, bij CMYK werken we met kleurenfilters.
Figuur 1: Kleurcoderingen RGB en CMYK
Een ander belangrijk verschil is dat je met CMYK veel minder verschillende kleuren kan vormen. Hierdoor ontstaan er kleuren die je op je scherm wel kan zien, maar niet kan drukken. Dit komt vooral voor bij bruine, groene en paarse kleurtinten. Ook bij heel felle kleuren komen kleurverschillen vaker door. De grootste verschillen komen voor bij een combinatie van beiden, bv. een fel gifgroene kleur.
Het is dus van belang dat bestanden opgemaakt worden met de juiste kleurcodering. Indien je bestand toch in RGB is opgemaakt, kan dit omgezet worden naar CMYK. Er is één grote maar: kleuren die niet in het CMYK-spectrum zitten, zullen omgezet worden naar de dichtstbijzijnde kleur die wel gedrukt kan worden. Dit kan echter wel voor verrassingen zorgen. Zorg dat je bestand in de juiste kleurcodering is opgemaakt.
De meeste producten zoals affiches, flyers, spandoeken, visitekaartjes, ... worden in CMYK bedrukt. Dan spreken we ook wel van een 4-kleuren, full-color of quadri bedrukking. Voor promotionele producten (bv. pennen, zonnebrillen, ...) en textiel items (bv. T-shirts, sweaters, ...) wordt meestal geen gebruik gemaakt van CMYK, maar van PMS.
Let op: als je stickers met transparante achtergrond laat drukken in CMYK, wordt de witte kleur in je design transparant op de sticker.
PMS
PMS staat voor Pantone Matching System en is gebaseerd op 18 basiskleuren waarmee 1.124 mengkleuren gevormd kunnen worden. De PMS-kleuren zijn een wereldwijde standaard. Hierdoor kan iedereen de overeenkomst tussen de gewenste kleur en de inktkleur garanderen, iets wat zonder PMS-kleur kan afwijken.
Let op: de inktkleur van de PMS-kleur is altijd hetzelfde. Dit wil echter niet zeggen dat de kleuren er hetzelfde zullen uitzien op elk product. Het onderliggende materiaal kan de inkt op verschillende manieren absorberen, waardoor er een kleurverschil kan ontstaan.
PMS-kleuren kunnen uiteraard ook voor andere producten dan promotieartikelen en textiel gebruikt worden. Zo worden PMS-kleuren ook gebruikt voor het drukken van spotkleuren. Dit zijn in het algemeen heel belangrijke kleuren die altijd en overal zo identiek mogelijk moeten zijn (bv. de roodtint van het Coca-Cola logo). Dit kan enkel bereikt worden door gebruik te maken van PMS kleuren.
Figuur 2: Spotkleuren vs. CMYK-kleuren
In de figuur 2 zie je het verschil tussen spotkleuren en CMYK. Deze afbeelding maakt meteen ook duidelijk waarom het moeilijk is om met CMYK een specifieke kleur te bekomen en deze bij elke druk constant te houden. CMYK-kleuren worden namelijk tijdens het productieproces afzonderlijk, in zogenaamde druktorens, één voor één op het materiaal aangebracht. PMS-kleuren worden voorafgaand aan het productieproces gemengd.
